Decreet Woonreservegebieden blijft overeind. Grondwettelijk Hof verwerpt beroepen tegen het Decreet Woonreservegebieden.

5 april 2025- Geschreven door Braem Legal - Omgevingsrecht & administratief recht

In een eerdere post van 2 december 2024 gaven wij wat meer praktische informatie over het Decreet Woonreservegebieden. Deze post kan je hier lezen. 

Samengevat kan over de bedoeling van het Decreet Woonreservegebieden het volgende worden gesteld dat tal van gebieden onder de noemer van "woonreservegebieden" worden geplaatst. Het kan dan gaan om woonuitbreidingsgebieden, reservegebieden voor woonwijken,  woonreservegebieden of woonaansnijdingsgebieden. Deze gebieden worden, volgens het jargon, onder een "stolp" geplaatst. Daarmee wil de overheid een ongewenste ontwikkeling van de huidige open ruimte tegengaan om een bouwshift te kunnen realiseren. De controle over deze gebieden ligt in handen van de plannende overheid. 

Tegen het Decreet Woonreservegebieden dat dit doorvoerde, werden beroepen bij het Grondwettelijk Hof ingediend. Hierover sprak het Grondwettelijk Hof zich op 3 april 2025 uit. 

In deze post gaan wij dieper in op de uitspraak van het Grondwettelijk Hof en geven wij verder duiding. 

Woonreservegebieden blijven onder de stolp

Met het Decreet Woonreservegebieden, dat op 7 juli 2023 in werking trad, werd voorzien in een nieuwe regeling. Woonreservegebieden kunnen sedert dit decreet enkel worden ontwikkel nadat de gemeenteraad als plannende overheid beslist om het gebied uitdrukkelijk vrij te geven. Vroeger konden deze gebieden eenvoudiger via de zgn. groepswoningbouw worden aangesneden, terwijl nu een formeel vrijgavebesluit van de gemeenteraad vereist is. 

Deze situatie werd door verschillende partijen bij het Grondwettelijk Hof aangevochten, onder meer door te stellen dat het Decreet Woonreservegebieden het eigendomsrecht zou schenden. Het Decreet Woonreservegebieden zou, naar hun mening, een feitelijk bouwverbod opleggen zonder dat er enige compensatie wordt voorzien.

Verder meenden deze beroepers ook dat het rechtszekerheidsbeginsel werd geschonden, aangezien de uiteindelijke bestemming van de gebieden onzeker zou zijn geworden. Andere middelen die werden opgeworpen betroffen: het ontbreken van een milieu-effectenbeoordeling (MER) en het opheffen van de bestemming groepswoningbouw vond plaats zonder toepassing van de gangbare procedures of inspraakmogelijkheden waardoor het gelijkheids- en vertrouwensbeginsel volgens hen eveneens werd geschonden. 

Al deze argumenten werden door het Grondwettelijk Hof verworpen. 

Het Grondwettelijk Hof oordeelt dat er geen sprake is van een absoluut bouwverbod en er slechts sprake is van bouwbeperkingen die een legitiem doel nastreven (open ruimte vrijwaren en een bouwshift realiseren). Daarbij overweegt het Grondwettelijk Hof dat het Decreet Woonreservegebieden op dat punt voldoende waarborgen en motivering geeft. 

Het Grondwettelijk Hof merkt ook op dat de bouwmogelijkheden voor het Decreet Woonreservegebieden beperkt waren en dat het Decreet Woonreservegebieden geen plan of programma is overeenkomstig het Europees recht waardoor de regels inzake milieu-effectenbeoordeling en inspraakmogelijkheden niet van toepassing zijn. 

Verder merkt het Grondwettelijk Hof op dat er voldoende waarborgen zijn zodat het rechtszekerheidsbeginsel niet geschonden is. Bij latere bestemmingswijzigingen zullen er beroepstermijnen, inspraakmogelijkheden en een rechterlijke toetsing zijn. Het onderscheid tussen enerzijds woonreservegebieden en anderzijds andere bestemmingsgebieden is voor het Grondwettelijk Hof dan ook als objectief verantwoord. 

Door dit arrest krijgt de ambitie van de Vlaamse Regering om het ruimtebeslag te herleiden en een bouwshift te realiseren juridische zekerheid. 

***

Braem Legal streeft er naar om een betrouwbare juridische partner te zijn voor iedereen die actief is in de bouwsector, milieu- en omgevingssector, landbouwindustrie, overheid en non-profit of er mee in contact komt.

Heb je een concrete situatie die betrekking heeft woonreservegebieden, dan luisteren we graag naar je.

In het verleden stonden we reeds verschillende klanten bij met een specifieke vraag of een probleem betreffende woonreservegebieden.

Wij streven naar een toegankelijke en transparante dienstverlening. Neem gerust contact met ons op.